Hoe verminder je werkstress om verloop te voorkomen?

• Facebook
• X
• Linked In

Inhoud:

• Wat is werkstress?
• Wat zijn de symptomen van werkstress?
• Oorzaken van werkstress
• Gevolgen van werkstress op medewerkers en organisaties
• Uitval door werkstress en de gevolgen voor de werkgever
• Hoe verminder je werkstress?
• Wetgeving rondom werkstress
• Luisteren naar medewerkers

Wat is werkstress?

Werkstress is de ervaring van spanning en druk die medewerkers voelen als gevolg van hun werk. Deze stresservaring kan leiden tot fysieke, emotionele en psychologische klachten, die de algehele gezondheid en het welzijn van de medewerker negatief beïnvloeden.

Werkstress kan tot gevolg hebben dat een medewerker niet meer kan voldoen aan de eisen van het werk. Een gestreste medewerker loopt een hoger vertrekrisico. Stress, veroorzaakt door werk, kan resulteren in fysieke, emotionele en psychologische klachten of een combinatie daarvan. De oorzaken hiervan zijn divers, van hoge werkdruk en slechte arbeidsomstandigheden tot onvoldoende steun van collega’s en een gebrek aan autonomie.

Hoewel werkdruk motiverend kan werken, is aanhoudende werkdruk vaak een indicator voor werkstress. Langdurige stress heeft gevolgen voor zowel individuele medewerkers als de gehele organisatie. Uit een nationaal onderzoek naar arbeidsomstandigheden blijkt dat 37% van de medewerkers die zich ziekmelden, stress en werkdruk als hoofdredenen noemen voor hun afwezigheid.

Hoe verschillen werkdruk en werkstress van elkaar?

Het onderscheid tussen werkdruk en werkstress is significant. Werkdruk refereert aan de hoeveelheid taken en verantwoordelijkheden die aan een medewerker worden toegewezen binnen een specifieke tijdspanne. Het is een meetbare en objectieve hoeveelheid werk, die in sommige gevallen als motiverend en uitdagend kan worden ervaren. Zolang medewerkers de middelen, tijd en vaardigheden hebben om hun taken succesvol af te ronden, kan werkdruk leiden tot een gevoel van voldoening en prestatie. 

Werkstress daarentegen ontstaat wanneer er een disbalans is tussen de eisen van het werk en de capaciteiten of middelen die een medewerker tot zijn beschikking heeft. Werkstress wordt gekenmerkt door een aanhoudend gevoel van niet in staat zijn om aan de verwachtingen te voldoen, wat kan leiden tot ernstige psychologische en fysieke gezondheidsproblemen. 

Het verschil tussen werkdruk en werkstress begrijpen is cruciaal voor HR-afdelingen. Door werkstress tijdig aan te pakken met gerichte interventies, kunnen zij een gezonde werkbalans bevorderen en langdurige gezondheidsproblemen voorkomen. 

Wat zijn de symptomen van werkstress?

Het herkennen van de symptomen van werkstress is een belangrijke eerste stap in het aanpakken van het probleem. Werkstress kan zich op verschillende manieren manifesteren, en de symptomen kunnen van persoon tot persoon verschillen. De meest voorkomende symptomen van werkstress zijn: 

Fysieke symptomen

Hoofdpijn, spierpijn, vermoeidheid, en slaapproblemen zijn veelvoorkomende fysieke signalen van werkstress. In ernstige gevallen kan het ook leiden tot hartklachten of een verzwakt immuunsysteem, waardoor medewerkers vatbaarder worden voor ziektes. 

Psychische symptomen

Werkstress kan leiden tot concentratieproblemen, besluiteloosheid en vergeetachtigheid. Dit kan de productiviteit van een medewerker sterk verminderen en leiden tot meer fouten op de werkvloer. 

Emotionele impact

Prikkelbaarheid, nervositeit, angstgevoelens en een gevoel van hulpeloosheid zijn vaak het gevolg van langdurige werkstress. Medewerkers kunnen zich emotioneel uitgeput voelen, wat kan leiden tot uitbarstingen of conflicten met collega’s. 

Impact op gedrag

Verhoogd ziekteverzuim, terugtrekking uit sociale interacties, overmatig gebruik van genotsmiddelen (bijvoorbeeld roken en alcohol) en verminderde prestaties zijn gedragsmatige indicatoren van werkstress. 

Als werkstress niet op tijd wordt aangepakt, kunnen deze symptomen verergeren en uiteindelijk leiden tot een burn-out of andere ernstige gezondheidsproblemen. Daarom is het essentieel dat zowel medewerkers als leidinggevenden deze signalen tijdig herkennen en actie ondernemen. Daarnaast is het belangrijk om regelmatig te controleren hoe het gesteld is met de werkstress. Dit kan worden bereikt door een mogelijkheid te creëren voor medewerkers om hun werkstress (anoniem) aan te geven en te bespreken, zodat er tijdig op kan worden gereageerd. 

Oorzaken van werkstress

De oorzaken van werkstress kunnen zich bij individuele medewerkers anders uiten. Wat voor de één een stressfactor is, vormt voor de ander geen probleem. Enkele van de belangrijkste oorzaken van werkstress zijn:

1. Een constante hoge werkdruk

Wanneer medewerkers geconfronteerd worden met een constante stroom van deadlines, taken en verwachtingen, kan dit leiden tot stress. Vooral als de werkdruk te hoog is zonder voldoende middelen of tijd om het werk af te ronden. Een te lage beloning of te weinig waardering voor het werk kan hier ook negatief aan bijdragen.

2. Gebrek aan controle en autonomie

Medewerkers die het gevoel hebben dat ze geen zeggenschap hebben over hun taken of verantwoordelijkheden, ervaren vaak meer stress. Dit wordt ook wel een gebrek aan autonomie genoemd. Dit heeft onder andere te maken met in hoeverre medewerkers zelf bepalen, waar, wanneer en hoe zij hun werk uitvoeren.

3. Onvoldoende steun

Als medewerkers het gevoel hebben dat ze er alleen voor staan of geen hulp kunnen inroepen wanneer dat nodig is, neemt de kans op stress toe. Dit geldt vooral in situaties waarin de werkdruk hoog is.

4. Onduidelijke verwachtingen

Onzekerheid over de verwachtingen en verantwoordelijkheden binnen een functie kan werkstress veroorzaken. Medewerkers die niet precies weten wat er van hen wordt verwacht of die geconfronteerd worden met tegenstrijdige instructies, kunnen zich incompetent voelen. Daardoor ervaren ze meer moeite om hun werk goed uit te voeren, wat tot stress leidt.

5. Disbalans tussen werk en privé

Een gebrek aan balans tussen werk en privé, zoals overwerken, het meenemen van werk naar huis, of continue beschikbaarheid, zorgt voor extra druk en kan een belangrijke katalysator van werkstress zijn.

6. Veranderingen binnen de organisatie

Grote veranderingen binnen de organisatie, zoals herstructureringen, reorganisaties of een nieuwe managementstijl, kunnen leiden tot werkstress. Medewerkers kunnen zich onzeker voelen over hun toekomst binnen de organisatie, wat hun mentale gezondheid negatief beïnvloedt.

Gevolgen van werkstress op medewerkers

Naast directe symptomen zoals hoofdpijn, slaapproblemen en concentratieproblemen, kan werkstress ernstige langetermijneffecten hebben op medewerkers. Deze omvatten cardiovasculaire ziekten, psychische stoornissen en een verhoogd risico op werk-gerelateerde ongevallen.
 
Werkstress kan niet alleen leiden tot directe symptomen zoals hoofdpijn en slaapproblemen, maar heeft ook ernstige langetermijneffecten op medewerkers. Fysiologisch kan dit zich uiten in verhoogde cholesterol- en bloeddrukniveaus, een verhoogde bloedsuikerspiegel, en een verminderde immuunrespons. Daarnaast kan het leiden tot gedragsveranderingen zoals een lage fysieke activiteit en ongezonde eetgewoonten.

Psychologisch gezien draagt werkstress bij aan mentale gezondheidsproblemen, zoals burn-out, spanning, angst en depressie. Deze klachten verhogen het risico op langdurig verzuim en kunnen bijdragen aan verloop, zelfs zonder dat er een officiële burn-outdiagnose is gesteld.

Uitval door werkstress en de gevolgen voor de werkgever

Voor Nederlandse werkgevers zijn de kosten van stress-gerelateerd ziekteverzuim significant. Onderzoek van toonde aan dat gemiddeld één verzuim episode door werkstress 101 werkdagen duurt, met een kostprijs van €19,151 per medewerker. Burn-out veroorzaakt de langste verzuimduur en de hoogste kosten, met gemiddeld 163 werkdagen verzuim en €30,770 per episode. Deze uitval door werkstress legt een zware last op zowel de gezondheid van medewerkers als de financiën van de organisatie.

Op organisatieniveau leidt werkstress tot een daling van de productiviteit en de efficiëntie. Teams kunnen gedemoraliseerd raken, wat de samenwerking en de werksfeer negatief beïnvloedt. Bovendien kan een hoog verloop en het verlies van gekwalificeerd personeel door werkstress resulteren in kennisverlies en verhoogde operationele kosten. Om retentie te verbeteren dienen organisaties werkstress tijdig aan te pakken. 

Het is dus cruciaal voor organisaties om werkstress actief te voorkomen of vervolgens te managen en interventies te implementeren die zowel het welzijn van medewerkers bevorderen als de operationele kosten beheersen. 

Hoe verminder je werkstress?

Het aanpakken van werkstress vereist een proactieve en doordachte benadering vanuit zowel de organisatie als de medewerkers. De sleutel tot het succesvol verlagen van werkstress begint bij het verkrijgen van inzicht in de werkelijke situatie binnen de organisatie. 

Medewerkersonderzoek als basis

Medewerkersonderzoeken vormen de fundering voor effectieve stressreductie. Door regelmatig te peilen hoe medewerkers zich voelen en waar zij tegenaan lopen, kun je gebieden identificeren waar verbetering nodig is. Dit geeft organisaties de mogelijkheid om werkstress vroegtijdig aan te pakken voordat het escaleert naar ernstigere problemen zoals burn-out. Door medewerkersonderzoek als basis te nemen, creëer je een gerichte strategie om de werkstress te verlagen en de sterke punten van je team beter te benutten. 

Zo vormt medewerkersonderzoek de leidraad voor alle verdere acties, zoals hieronder toegelicht: 

1. Open communicatiecultuur

Organisaties moeten een cultuur van open communicatie bevorderen, waarin medewerkers zich vrij voelen om hun zorgen en stressfactoren te uiten zonder angst voor negatieve gevolgen. Leidinggevenden spelen hierin een cruciale rol door te luisteren naar hun team, een veilige omgeving te creëren en ondersteuning te bieden waar nodig. 

2. Autonomie vergroten

Een van de meest effectieve manieren om werkstress te verminderen is door medewerkers meer autonomie te geven. Wanneer medewerkers controle hebben over hoe ze hun werk doen, kunnen ze beter omgaan met werkdruk en stress. Meer autonomie leidt meestal ook tot meer bevlogenheid. 

3. Timemanagement stimuleren 

Trainingen in tijdmanagement kunnen medewerkers helpen om hun werk beter te plannen en prioriteiten te stellen. Dit kan hen helpen om deadlines beter te beheren en stress te verminderen. 

4. Balans tussen werk en privé bevorderen 

Organisaties kunnen een gezonde balans tussen werk en privéleven bevorderen door het aanbieden van flexibele werktijden, de mogelijkheid tot thuiswerken, en het respecteren van de persoonlijke tijd van medewerkers. 

5. Coaching en training aanbieden 

Coaching en trainingen over stressmanagement kunnen medewerkers helpen om beter om te gaan met werkstress. Dit kan variëren van mindfulness-trainingen tot het aanleren van technieken om beter met werkdruk om te gaan. 

6. Bevorder samenwerking en teamondersteuning

Sociale ondersteuning speelt een belangrijke rol bij het verminderen van werkstress. Wanneer medewerkers het gevoel hebben dat ze kunnen rekenen op hun collega’s en leidinggevenden, kunnen ze beter omgaan met werkdruk en stress. Het bevorderen van samenwerking binnen teams, het stimuleren van een positieve werksfeer en het organiseren van teambuilding activiteiten zijn effectieve manieren om werkstress te verminderen. 

Teams die goed samenwerken, hebben minder last van interne spanningen en kunnen beter omgaan met uitdagende taken. Medewerkers voelen zich gesteund en hebben meer vertrouwen in hun capaciteiten, wat een positieve impact heeft op hun welzijn en prestaties. 

Meer over de waarde van teamondersteuning en betrokkenheid vind je op onze pagina over betrokkenheid.

7. Zorg voor een fysieke werkomgeving die stress vermindert

De fysieke werkomgeving kan een grote invloed hebben op het stressniveau van medewerkers. Een goed ontworpen, ergonomische werkomgeving kan werkstress aanzienlijk verminderen. Denk hierbij aan goede verlichting, ergonomische stoelen en bureaus, voldoende ventilatie en een rustige werkomgeving zonder te veel afleidingen. 

Daarnaast kunnen werkgevers ontspanningsruimtes aanbieden waar medewerkers even kunnen ontsnappen aan de druk van de werkdag. Dit helpt medewerkers om te ontspannen en met een frisse blik terug te keren naar hun taken. 

8. Promoot werkplezier en motivatie

Als medewerkers voldoening halen uit hun werk en zich gemotiveerd voelen, ervaren ze minder stress. Werkgevers kunnen dit stimuleren door erkenning en waardering te tonen voor het werk dat medewerkers doen, door carrière- en ontwikkelingsmogelijkheden aan te bieden en door een positieve werkomgeving te creëren waarin medewerkers zich gewaardeerd en betrokken voelen. 

Een cultuur van waardering en motivatie helpt niet alleen bij het verminderen van werkstress, maar verbetert ook de algehele tevredenheid en betrokkenheid van medewerkers. 

9. Verminder administratieve lasten en bureaucratie

Wanneer medewerkers worden overspoeld met onnodige administratie en complexe procedures, neemt hun werkdruk toe. Door deze taken te verminderen of te vereenvoudigen, kunnen werkgevers de werkdruk verlichten en werkstress verminderen. 

Het automatiseren van repetitieve administratieve taken en het stroomlijnen van processen kan een groot verschil maken in de hoeveelheid werkstress die medewerkers ervaren. Dit geeft medewerkers meer tijd en ruimte om zich te concentreren op de kern van hun werk en hun prestaties te verbeteren. 

Wet- en regelgeving over werkstress

De werkdruk in Nederland blijft toenemen. Uit onderzoek van Effectory onder ruim 400.000 medewerkers blijkt dat in 2012 nog 68% van de medewerkers hun werkdruk als goed beoordeelde, maar in 2015 was dit gedaald naar 63%. Inmiddels vindt ruim een derde van de medewerkers de werkdruk te hoog, wat op termijn werkstress kan veroorzaken. 

Werkgevers zijn volgens de Arbowet verplicht om werkstress te voorkomen. Dit valt onder psychosociale arbeidsbelasting (PSA), waartoe ook pesten en intimidatie behoren. De wet verplicht organisaties om werkstress te identificeren via een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en preventieve maatregelen te nemen, zoals het aanpassen van de werklast of het aanbieden van trainingen in stressmanagement. Ook de ondernemingsraad (OR) heeft een rol in het monitoren van werkdruk en het adviseren over verbeteringen. 

Als een werkgever tekortschiet in deze verplichtingen, kan de arbeidsinspectie sancties opleggen.

Minder werkstress leidt tot verbeterde retentie

Werkstress is een serieus probleem dat organisaties in alle branches raakt. Door de oorzaken van werkstress te identificeren, de symptomen te herkennen, en proactieve maatregelen te nemen, bevorderen organisaties een gezonde werkcultuur. Dit kan bijvoorbeeld door middel van onze effectieve retentie oplossing: Vertrekrisico screening. Dit is van belang voor het welzijn van de medewerkers, maar ook om retentie te bevorderen.  

Als HR-afdelingen en leidinggevenden werkstress strategisch benaderen door preventieve methodes te implementeren, kunnen ze voorkomen dat werkdruk omslaat in verzuim en verloop.

Luisteren naar medewerkers: de sleutel tot een succesvolle HR-strategie

Door echt te luisteren naar je medewerkers kun je de uitdaging van overmatige werkstress in jouw organisatie voorkomen en overwinnen. Actief medewerkersfeedback inzetten kan je helpen om een gezondere en productievere werkplek realiseren.

Medewerkers die zich vrij voelen hun mening te delen ervaren niet alleen meer werktevredenheid, maar dragen ook bij aan innovatieve oplossingen en verbeteringen binnen organisaties.

Verken samen met ons welke oplossingen je op weg helpen naar een succesvolle toekomst voor jou en je medewerkers. Boek nu een gratis online demo.