Een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van een sociaal veilig team, is dat medewerkers zich zonder angst voor schaamte en schuld tegenover directe collega’s kwetsbaar durven opstellen. Met andere woorden: een team waarin de focus ligt op leren en verbeteren. Je voelt al aan dat sociale veiligheid gekoppeld aan de dagelijkse presentatie van jezelf, je imago, een lastige opgave kan zijn. Immers, we zijn in grote mate geconditioneerd om ver weg te blijven van schaamtevolle situaties.
Twee tips om sociale onveiligheid binnen teams te doorbreken
Als we een fout maken, schreeuwen we dit niet van de daken en in het ergste geval verbloemen we de fout zelfs. Dat is jammer, want volgens Dr Amy C. Edmondson (2004) is elke individuele fout die we maken een kans voor collectief leren. Anders gezegd: wanneer je een fout maakt, kan niet alleen jijzelf, maar juist ook de ander daarvan leren.
Individuele veiligheid
Er zijn verschillende barrières die sociale veiligheid in de weg staan, waarvan de presentatie van jezelf, je imago, er één van is. Door de presentatie van jezelf tot in de puntjes te verzorgen, behoud je controle over hoe teamleden jou zien.
Die controle voelt vaak fijn. Hiermee creëer je namelijk een individuele veiligheid, waar jij als individu in het midden staat en niet het achterste van je tong hoeft te laten zien. Op die manier kun je controle houden over je eigen traject, je eigen ambities en op individueel niveau redelijk soepel jezelf door de organisatie bewegen.
Maar wanneer je die individuele veiligheid vertaalt naar het teamniveau (of zelfs het organisatieniveau), zien we een ander beeld. Op teamniveau wordt die individuele veiligheid een schijnveiligheid. Het is zelfs zo dat deze individuele veiligheid – ingebed in de presentatie van jezelf – kan leiden tot gevoelens van collectieve onveiligheid.
Een team waarin niemand zich kwetsbaar durft op te stellen, door een mooie ‘frontstage’ presentatie van ieder individu. Een team waarin elk teamlid alleen leert van de eigen fouten, maar de kans mist om te leren van de fouten van anderen. Een team waarin eerder óver elkaar gepraat wordt, dan met elkaar. Kortom: een team dat ver weg staat van de effectieve sociaal veilige teams.
Feedback vragen aan je medewerkers
De checklist is beknopt maar vol handige tips voor het opzetten van een succesvol medewerkersonderzoek!
downloadenTwee tips om sociale onveiligheid te doorbreken
Gelukkig zijn er handvatten om deze vorm van sociale onveiligheid te doorbreken. Ik wil er graag twee met jullie delen.
1. Het formuleren van heldere doelstellingen of kernwaarden
Wanneer doelstellingen of kernwaarden ten aanzien van het belang van sociale veiligheid gezamenlijk worden geformuleerd, kan er een collectieve cultuurverandering plaatsvinden. Hierbij is het belangrijk dat dit niet uitsluitend top-down bepaald wordt, maar dat doelstellingen of kernwaarden ook op teamniveau inbedding vinden, door als teamleden hierover met elkaar in gesprek te gaan.
2. Het tonen van voorbeeldgedrag door de leidinggevende
Een cultuuromslag komt pas echt van de grond, wanneer er daadwerkelijk in gedrag een voorbeeld wordt gesteld. Wat heel duidelijk naar voren komt is dat sociaal veilige teams een leidinggevende hebben die zijn of haar eigen feilbaarheid toont en open staat voor suggesties en feedback. Dit is essentieel.
Het voorbeeldgedrag van de leider doorbreekt namelijk de noodzaak van de presentatie van jezelf, je imago. Deze vorm van leiderschap wordt ook wel ‘inclusive leadership’ genoemd (Edmondson, 2004). De leidinggevende heeft met het voorbeeldgedrag direct effect op de mate waarin medewerkers elkaar onderling durven aanspreken, fouten openlijk durven bespreken en met nieuwe ideeën komen.
Wil je meer weten over sociale veiligheid?
Hoe creëer je een organisatiecultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om feedback te geven, fouten durven toe te geven en met nieuwe ideeën komen? Het leren van fouten is een belangrijk thema in de zorg. Effectory sprak met de NVZ en diverse ziekenhuizen over dit thema. Vraag hieronder het gratis e-book ‘Sociale Veiligheid – In gesprek met ziekenhuizen’ aan.
E-book: Sociale Veiligheid binnen ziekenhuizen
Nu gratis verkrijgbaar! Het boekje “Sociale Veiligheid. In gesprek met ziekenhuizen”. Hoe bereik je een sociaal veilige cultuur en wat levert op?
Downloaden