Welke drie zaken zijn van grote invloed op de werkdruk van MBO-docenten?

• Facebook
• X
• Linked In

Organisaties in het onderwijs scoren met name hoog dankzij de intrinsieke motivatie van hun medewerkers. “Als ze de kans krijgen om hun vak goed uit te voeren, voelen ze dat ze een zinvolle bijdrage leveren. Ze zijn dan trots op hun werk”, zegt Pistorius. Maar hoe zit het met de overige 59,2% van de onderwijsmedewerkers? Laten we hieronder verder inzoomen op het MBO.

54,9% van de MBO-docenten ervaart hoge werkdruk

Van de MBO-docenten ervaart momenteel 54,9% een hoge (45,2%) of een veel te hoge werkdruk (9,7%). Dat blijkt uit onderzoek door Effectory onder 35.901 medewerkers bij in totaal 58 mbo-instellingen tussen oktober 2016 en december 2018.

De werkdruk van het onderwijzend personeel (OP) binnen MBO-instellingen is hoger dan die van het ondersteunend en beheerspersoneel (OBP). “Van het OP ervaart slechts 44,4% een goede werkdruk, tegenover 65,6% van het OBP”, zegt consultant Lisanne Pistorius van Effectory. 

Download het artikel ‘Het belang van bevlogen medewerkers’ gratis

Bevlogen medewerkers maken het verschil binnen een organisatie. Bevlogen medewerkers zetten zich in om het beste uit zichzelf te halen en uit hun werk.

Downloaden

Oorzaken van werkdruk

Uit de Effectory-onderzoeken blijkt een duidelijk verband te bestaan tussen de ervaren werkdruk en een aantal stellingen die in het onderzoek zijn voorgelegd aan mbo-medewerkers. Onderwijzend personeel geeft voor al deze drie stellingen lagere cijfers, in vergelijking met het ondersteunend en beheerspersoneel. Dat zijn ‘Ik heb voldoende tijd om mijn taken naar behoren uit te voeren’, ‘mijn werk geeft mijn energie’ en ‘de omstandigheden waaronder ik mijn werk doe (werkplek, klimaat, veiligheid), zijn goed.’

Reden 1: Werkomstandigheden

Onderwijzend personeel met een (veel) te hoge werkdruk geeft een 4,9 voor de stelling ‘De omstandigheden waaronder ik mijn werk doe (werkplek, klimaat, veiligheid), zijn goed’.

Waar komt dat lage cijfer vandaan? De antwoorden op de open vragen in de vragenlijst geven daarin meer inzicht.

Zo zijn klaslokalen regelmatig te klein voor het aantal leerlingen. Pistorius: “Daardoor zitten leerlingen hutjemutje of kunnen niet vanuit alle hoeken het bord goed zien. Ook de akoestiek in lokalen is niet altijd ideaal”.

Daarbovenop kan het binnenklimaat vaak onvoldoende worden geregeld. “Daardoor is het warm, koud of benauwd in lokalen, terwijl uit onderzoek blijkt dat leerlingen beter presteren in goed geventileerde klaslokalen.”

Ook goede pauzeruimtes ontbreken vaak, net als rustige werkplekken om geconcentreerd lessen voor te kunnen bereiden, huiswerk na te kijken of administratie te doen. “Docenten moeten vaak in drukke lawaaiige omgevingen dit soort werk doen.” Daarboven moeten ze in veel gevallen werken met verouderde apparatuur. “Denk aan verouderde laptops en disfunctionerende beamers.”

Al deze factoren samen hebben een negatief effect op de productiviteit en kunnen zo de ervaren werkdruk verhogen.

KADER: Open werkplekken
Open werkplekken leiden niet alleen tot stress en ontevredenheid, maar verlagen bovendien de productiviteit. Ze verminderen de mogelijkheden voor het aangaan van goede relaties met collega’s. Medewerkers die in kantoortuinen moeten werken melden zich significant vaker ziek.

Reden 2: Hoge administratieve werklast

Onderwijzend personeel met een (veel) te hoge werkdruk geeft een 3,2 voor de stelling ‘Ik heb voldoende tijd om mijn taken naar behoren uit te voeren.’

Pistorius: “Docenten hebben niet alleen enorm veel nakijkwerk, ze moeten daarnaast bijvoorbeeld ook leerling-specifieke gegevens vastleggen over studenten met een afwijkend lesprogramma.”

Daarbovenop ontstaat extra werkdruk door een gebrekkige ict-infrastructuur. “Veel gegevens moeten in meer dan één systeem ingevoerd worden. Doordat de systemen niet goed op elkaar zijn afgestemd, betekent dat dubbel werk.”

Reden 3: Mismatch tussen medewerker en werkomgeving

“Heel veel werk te doen is niet erg, maar wel als je er geen energie van krijgt”, zegt Pistorius.

Die mate van energie – en daarmee ook het risico op burn-out – wordt bepaald door zo’n zes factoren, waarvan de hoeveelheid werk er slechts één is.

Zo maakt het een verschil of werkzaamheden aansluiten bij voor medewerkers belangrijke waarden. “MBO-docenten hebben meestal voor hun vak gekozen omdat ze het belangrijk vinden om jonge mensen iets bij te brengen, niet om met een gebrekkig systeem administratieve taken uit te voeren.”

Ook de mate van autonomie is van invloed. “De dagindeling van docenten wordt vaak niet door henzelf bepaald. Dat geldt voor hun lesrooster, maar ook voor het moment dat ze pauze kunnen houden. Hun dagen zitten helemaal vol.”

Daarnaast is het voor medewerkers belangrijk om waardering te ervaren voor het werk dat ze graag doen. “Een gevoel van waardering is niet alleen afhankelijk van beloning, maar bijvoorbeeld ook van de mate van trots die medewerkers zelf kunnen voelen voor hun werk.”

KADER: Werkomgeving is van invloed op ontstaan van een burn-out
Een burn-out ontstaat door een chronische mismatch tussen medewerker en werkomgeving, op één of meer van de onderstaande vlakken (Maslach & Leiter, 1997). Werkdruk is slechts één van die factoren.
Werkdruk: bij een hoge taaklast en/of gebrek aan ervaring of capaciteiten
Autonomie: wanneer medewerkers niet genoeg middelen, informatie of beslissingsbevoegdheid hebben om hun werk goed uit te kunnen voeren
Waardering: wanneer medewerkers een te lage financiële beloning krijgen, wanneer ze het gevoel hebben dat hun harde werken genegeerd of niet gewaardeerd wordt, of wanneer de medewerker zelf niet trots is op het werk dat hij of zij doet
Werksfeer: wanneer medewerkers het positieve contact verliezen met hun collega’s. Medewerkers functioneren het beste wanneer ze blijdschap, trots en humor delen met andere medewerkers die ze leuk vinden en respecteren. Wat het meest schadelijk is voor de werksfeer, is een chronisch conflict of slechte relatie met een directe collega.
Rechtvaardigheidsgevoel: wanneer er ongelijkheid bestaat tussen medewerkers, bijvoorbeeld in beloning of werkdruk
Waarden: wanneer de waarden van de organisatie niet in overeenstemming zijn met de eigen waarden of wanneer er sprake is van onethisch gedrag op de werkvloer.

Andere aspecten die werkdruk veroorzaken (e.g. reorganisaties)

Daarnaast zijn er nog meer factoren die zorgen voor een pittige werkdruk in het mbo-onderwijs. “Er zijn veel reorganisaties, waarbij opleidingen bijvoorbeeld worden samengevoegd. Dat kan consequenties hebben voor de lesinhoud, maar kan ook betekenen dat docenten naar een andere locatie moeten verhuizen.”

Docenten hebben daarnaast te maken met rolonduidelijkheid: “Dat komt omdat er zoveel taken op een bordje liggen, dat het heel lastig is om te bepalen wat prioriteit heeft. Alles komt bij hen terecht, maar niemand vertelt hen welke taken ze voorrang moeten geven in die veertig uur die ze beschikbaar hebben om hun werk te doen.”

Daarnaast ligt er een grote verantwoordelijkheid bij docenten, ook in het MBO-onderwijs. “We leven in een snel veranderende wereld. Die verandering start in het onderwijs. Zo is er grote behoefte aan multidisciplinaire medewerkers met goede digitale vaardigheden. Voor docenten is het behoorlijk belastend om naast al hun taken ook nog eens bezig te zijn met verandering. Die is niet alleen van invloed op werkvormen, maar ook op de inhoud van het onderwijs.”

Verschil tussen hoge en goede werkdruk

MBO-docenten met een goede werkdruk:

• scoren 106% hoger op ‘Voldoende tijd om werk uit te voeren’
• scoren 21% hoger op ‘Mijn werk geeft mij energie’
• scoren 35% hoger op ‘ De omstandigheden waaronder ik mijn werk doe (werkplek, klimaat, veiligheid), zijn goed’.

Bezoek het congres op dinsdag 26 november

Meer weten over werkdruk in het onderwijs? Bezoek het jaarcongres 2019 HRM & het Onderwijs op dinsdag 26 november in Bussum. Daar spreken onder meer voorzitter Sociaal-Economische Raad (SER) Mariëtte Hamer en oud-voetbalinternational en onderwijskundige Hans van Breukelen. Effectory organiseert op dit congres een workshop over bevlogen omgaan met werkdruk.

Tijdens deze workshop leer je over het verband tussen bevlogenheid en werkdruk én ga jij op zoek naar hoe je zelf vanuit bevlogenheid tegenwicht kan bieden aan je eigen ervaren werkdruk. De inzichten en werkvormen uit de workshop kan je vervolgens toepassen in (team)coaching rondom bevlogenheid en werkdruk in je eigen organisatie. Meer weten over de workshop? Neem contact met Douwe van der Zee, Lisanne Pistorius of Albert Beije Ramirez.

KADER: Bevlogenheid in kaart
Een medewerkersonderzoek brengt alle belangrijke HR-thema’s, waaronder bevlogenheid, glashelder in kaart. Je kunt deze meten per afdeling of team, zodat je na het onderzoek met de juiste mensen aan de slag kunt om hun bevlogenheid te verbeteren.

Met een thema-onderzoek kun je daarnaast gericht onderzoek doen naar één bepaald thema, zoals bijvoorbeeld werkdruk. Je kunt zo ontdekken wat de belangrijkste stressoren en energiebronnen zijn van medewerkers binnen jouw organisatie. Ook kom je eventuele verschillen op het spoor tussen teams, leeftijdsgroepen of andere groepen medewerkers. Zo krijg je concrete aanknopingspunten in handen om werkdruk bespreekbaar te maken. Daarvan profiteert de organisatie als geheel.

Als je kiest voor het medewerksonderzoek van Effectory, kun je bovendien rekenen op:

• Inzicht in de oorzaken van een (eventuele) lage bevlogenheid. Per team ontvang je een overzicht van factoren waar aan gewerkt kan worden, punten die de bevlogenheid van deze betreffende medewerkers positief zullen beïnvloeden. Dit zijn duidelijke, concrete onderwerpen zoals de mate van eigen verantwoordelijkheid in het werk of ontwikkelingsmogelijkheden. Ga je hierover in gesprek, dan raak je de juiste snaar.
• De meest uitgebreide benchmark van Nederland. Je kunt de resultaten spiegelen aan soortgelijke organisaties en daardoor op waarde schatten. Effectory brengt je indien gewenst ook graag in contact met organisaties die succesvolle acties hebben ondernomen om de bevlogenheid in hun organisatie te verhogen. Zo kun je profiteren van hun expertise en ervaring.